TÜRK TOPLUMUNDA EKONOMİK PLANLAMA VS. SERBEST PİYASA EKONOMİSİ İLE MODERNLEŞME STRATEJİLERİNİN KÜLTÜREL KAYNAKLARI
Author :
Abstract
Cumhuriyet’in kurulmasından 1980 yılına kadar Türkiye ekonomisinde milli iktisat politikaları ve planlama kültürü hakim olmuştur. Türk toplumu devletin öncülüğünde büyük ölçüde sanayileşmeyi başarmıştır. Türk toplumunda devletin öncülüğünde milli girişimci sınıflar da oluşmuştur. Devletçilik ideolojisi ile daha fazla gelişemeyeceğini fark eden siyasi elitler, milli ekonomi modelini ve planlama kültürünü 24 Ocak 1980 tarihinde revize etmiştir. 24 Ocak 1980 Türkiye ekonomisinde büyük bir değişimin olduğu bir tarihtir. Bu tarihten itibaren Türkiye serbest piyasa ekonomisine dayalı bir iktisat politikası ile modernleşmeye çalışmaktadır. 24 Ocak ekonomik liberalizasyon kararlarıyla yurtiçi ve yurtdışı ticaret serbestleşmiştir. Yeni ekonomik özgürlükler Turgut Özal tarafından iş adamlarına tanıtılmış ve sunulmuştur. Böylece, Türkiye milli ekonomi modelini Adam Smith’in liberal görüşü bağlamında revize etmiştir. 24 Ocak 1980 kararlarının ürettiği şok terapi Anadolu’da iktisadi rasyonelliğin gelişmesini hızlandırmıştır. Piyasa ekonomisine geçiş kararlarıyla Türk iş adamlarının homo-economicusa doğru olumlu bir evrim geçirdiği görülmektedir. Daha özgür bir ortamda açık ekonomi anlayışına hızla uyum sağlayan Türk iş adamları ekonomik olarak oldukça başarılı olmuşlardır. Bu çalışmada Weberyen Sabri Ülgener’in görüşleri ışığında Türk toplumunun modernleşmesi için uygulanan Almanya merkezli ekonomik planlama versus Anglo-Sakson serbest piyasa ekonomisi iktisat politikalarının kültürle olan ilişkisine vurgu yapılmaktadır.
Keywords
Abstract
Since the establishment of the Turkish Republic, Turkish economy has been dominated by national economic thinking and planning culture. Turkish society has succeded to industrialize to a large extent with the leadership of the state. With the leadership of the Turkish state, national entrepreneurial classes have also been formed. Realizing the economic difficulties and economic crises of the etatist ideology, political elites ended the national economy model and planning culture in 1980. January 24, 1980 is an important date on which the Turkish society realized a radical change. From this date on, Turkey is trying to modernize his economy with a strategy based on free market economy. Domestic and international trade has been liberalized with the measures of 24 January. New economic freedoms were introduced and presented to businessmen by Turgut Özal. Thus, Turkey has revised the national economy model with respect to Adam Smith's liberal views. The shock therapy produced by the measures of 24 January 1980 accelerated the development of economic rationality in the backward regions of Anatolia. The Turkish businessmen underwent a positive evolution towards homo-economicus with the transition to market economy. Turkish businessmen, who quickly adapted to open and free market economy, became economically successful also. In this study, in the light of the views of Weberian Sabri Ülgener, the cultural context of economic planning versus free market economy policies in the Turkish economy are examined.
Keywords
- Böhm, Franz ; Eucken, Walter ; Grosmann-Doerth, Hans (2017), “The Ordo Manifesto of 1936”, edisyon. The Birth of Austerity: German Ordoliberalism and Contemporary Neoliberalism, [Editörler: Thomas Biebricher-Frieder Vogelmann], Rowman Littlefield
- Derya, Hülya (2015), Alman Tarihçi Okulu, Gazi Kitabevi
- Ercan, Recep (2013), Türkiye’de Sosyolojinin Gelişimi ve Eğilimleri, Anı Yayıncılık,1. Baskı.
- Heper, Metin (2012), Türkiye’de Devlet Geleneği, DoğuBatı Yayınları, 4. Baskı
- Kaçmazoğlu, H. Bayram (2000), Türkiye’de Siyasal Fikir Hareketleri, Birey Yayıncılık, 2. Baskı
- Kaçmazoğlu, H. Bayram (2013), Türk Sosyoloji Tarihi Üzerine Araştırmalar, Doğu Kitapevi, 5. Baskı.
- Parla, Taha (2008), Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları, Deniz Yayınları, 3. Baskı
- Ülgener, Sabri (2006), “İktisadi Yenilenmemizin Zihniyet Muhasebesi”, edisyon. Makaleler [Derleyen: Ahmet Güner Sayar], Derin Yayın evi.
- Sayar, Ahmet Güner (1998), Bir İktisatçının Entellektüel Portresi: Sabri F. Ülgener, Eren Yayıncılık
- Sayar, Ahmet Güner (2006), Ülgener Yazıları, Derin Yayınevi.
- Tekeli, İlhan (2017), “1980’li Yıllarda Türkiye Ekonomisinde Dönüşüm, Modernitenin Aşınması ve Planlama”, edisyon. Modernizmin Yansımaları [Derleyenler: R. F. Barbaros-E. J. Zurcher], Efil Yayınevi
- Toprak, Zafer (2019), Türkiye’de Yeni Hayat: İnkılap ve Travma 1908-1928, Doğan Yayıncılık, 3. Baskı
- Yıldırım, Ergün (2012), Hayali Modernlik: Türk Modernliğinin İcadı, Doğu Kitabevi, 2. Baskı
