Author :
Abstract
Vakvak üslubu geleneksel Türk sanatlarında desenlemeler oluşturmaktadır. Bu stil, geçmişte yaşandığı varsayılan bir efsaneye dayanmaktadır. Türk kültüründe M.Ö.’sinden beri gelen hayvanların stilizasyona uğratılmasının bu konuyu geliştirdiği ve çeşitli şekillerde etki ettiği düşünülmektedir. Ağaç kültünün yaygınlaştırılmasıyla ortaya vakvak üslubu çıkmıştır. Efsanenin geliştiği dönem içinde insanlığın merakını körükleyen ve denizcileri gaza getiren anlatılarla, sanat tarihi ve çeşitli bilim dalları açısından yol gösterir nitelik kazanmıştır. Arap ve Avrupa asıllı kaynakların değişkenlik gösteren anlatımlarıyla vakvak’ın doğuşuna yönelik çalışan araştırmacıların ilgisi, ulaşılan eser ve kaynak yönüyle ortaya çıkmaktadır. İslam devletlerinde bulunan figür yasağı düşüncesi, toplumsal değerlerle ters düşmüş ve bunun sonucunda sanatkârların üslubu zamanla tercih etmeyi bıraktığı fikri düşünülmüştür. Üslubun kalıcılığı sadece belirli dönemlerde yapılan eser uygulamalarıyla sağlanmıştır. Ancak bu tip dekorlamalar, günümüzde daha objektif bakış açılarıyla hem eserlere yansıtılmakta hem de araştırılmaktadır. Fantastik öykünün içeriğinde bir vakvak adası bulunur. Bu adada yetişen bir ağaç ve ağacın meyveleri tasvir edilir. Tüm bu oluşumlar vakvak’ı meydana getirir. Bunun yanında adanın altın varlığı, meyvelerin kadın vücudu yapısında olgunlaşması ve ağacın İskender gibi büyük bir zât ile aynı ütopyada karşılaştırılmasının ilgi çektiği gözlenmiştir. Efsanenin Arap asıllı isimlendirilmesinin nedeni yine Arap kültüründen ortaya çıkmasıdır. Günümüzde bu çalışmalara çok daha fazla kayda erişilmesi, yabancı kaynakların efsaneye daha dikkatli yaklaştıklarını düşündürmektedir. Bu hususta konuyla alakalı yerli kaynakların arttırılması gerektiği düşünülmüştür. Araştırmada herhangi bir sanata ağırlık verilmeksizin efsanenin daha anlaşılır hale gelmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Bu çalışma çoğu sanatçının kısıtlı bilgi sahibi olduğu “vak’ın” aydınlatılması amacıyla kaleme alınmıştır.
Keywords
Abstract
Waqwak style is one of the decorative elements in traditional Turkish arts and creates patterns in various shapes. This style is based on a legend that supposedly happened in the past. It is thought that the stylization of animals, which has been around in Turkish culture since B.C., developed this issue and affected it in various ways. With the spread of the tree cult, the waqwaq style emerged. During the period in which the legend developed, it gained guidance in terms of art history and various branches of science, with narratives that fueled humanity's curiosity and inspired sailors. The interest of researchers working on the birth of waqwak, with its varying expressions in Arab and European sources, is revealed by the works and sources obtained. The idea of banning figures in Islamic states contradicted social values, and as a result, it was thought that artists stopped preferring the style over time. The permanence of the style was ensured only by the application of works made in certain periods. However, today, these types of decorations are both reflected in the works and researched from more objective perspectives. The content of the fantastic story includes a quack island. A tree growing on this island and its fruits are depicted. All these formations create waqwak. In addition, it has been observed that the presence of gold on the island, the ripening of the fruits in the female body structure, and the comparison of the tree with a great person like Alexander in the same utopia attracted attention. The reason why the legend is named as Arab is because it emerged from Arab culture. The ease of access to these studies today suggests that foreign research and sources approach the legend more carefully. In this regard, the issue of waqwaq was discussed in the process of legend and style. In the research, an attempt was made to make the legend more understandable, without focusing on any art. This study was written to shed light on the "case" of which most artists have limited knowledge.
