Author :
Abstract
18.yüzyıldan itibaren Osmanlı mimarisinde görülen Batılılaşma ilk olarak su yapılarında çeşmelerde ve sebillerde kendini göstermiştir. Osmanlı mimarları ve sanatkarları, Fransa ve diğer Avrupa ülkelerinden gelen sefaretlerde görev yapan veya bağımsız olarak çalışan sanatçıların, dekoratörlerin, mühendislerin, subayların getirdiği çizimler, resimler ve gravürler vasıtasıyla Barok, Ampir gibi üsluplarla ve bu üsluplarda kullanılan motiflerle tanışmışlardır. Bu tanışma neticesinde adı geçen üsluplar ve motifler Osmanlı mimarisi içine adapte edilerek, sentezlenerek ele alınmış ve bu yapılar dönemin yazılı kaynaklarında, kitabelerde “Tarz-ı Cedid”, “Nev İcad” gibi isimlerle zikredilmiştir. Ayrıca Batılılaşma devrinde Osmanlı mimarlığında ilk kez yabancı mimarların Avrupa’dan gelerek çeşitli yapıların inşasında görev aldıkları olgusuna da vurgu yapılmıştır. Sultan II. Mahmud devrinde (1808-1839) devletin gelenksel kurumlarının aşama aşama kaldırılması ve yerlerine Batılı tarzda yeni kurumlar ihdas edilmesi ile birlikte yeni yapı tipleri de Osmanlı mimarisinde yerini almaya başlamuştır. Bu çalışmada; Osmanlı’da geç dönem mimarlığında ortaya çıkan Barok, Ampir, Neo- Rönesans, Eklektik-Oryantalist ile Art Nouveau üsluplarında inşa edilen anıtsal yapılar ve bunların plan özelliklerine kısaca değinilerek bu bağlamda ele alınan İstanbul’daki çeşmeler incelenmiştir. Çeşmelerde üslubun saf özelliklerini gösteren, seçkin ve farklı örneklere yer verilerek Osmanlı mimarîsinde geç dönemde görülen üslupların özelliklerinin çeşmeler üzerinden kavranması amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
From the 18th century onwards, the Westernisation in Ottoman architecture first manifested itself in water structures, fountains and fountains. Ottoman architects and artisans became acquainted with styles such as Baroque and Ampir and the motifs used in these styles through the drawings, paintings and engravings brought by artists, decorators, engineers and officers working in the embassies from France and other European countries or working independently. As a result of this acquaintance, these styles and motifs were adapted and synthesised into Ottoman architecture and these structures were mentioned in the written sources and inscriptions of the period with names such as ‘Tarz-ı Cedid’ and ‘Nev İcad’. In addition, the fact that foreign architects came from Europe for the first time in Ottoman architecture during the Westernisation period and took part in the construction of various buildings was also emphasised. During the reign of Sultan Mahmud II (1808-1839), with the gradual abolition of the traditional institutions of the state and the establishment of new Western-style institutions in their place, new building types began to take their place in Ottoman architecture. In this study, the monumental buildings built in the Baroque, Ampir, Neo-Renaissance, Eclectic-Orientalist and Art Nouveau styles that emerged in late Ottoman architecture and their plan features are briefly mentioned and the fountains in Istanbul are analysed in this context. It is aimed to comprehend the characteristics of the styles seen in the late period in Ottoman architecture through fountains by including distinguished and different examples that show the pure characteristics of the style in fountains.
