Author:
Abstract
Açık havada namaz kılmak için düzenlenmiş ibadet mekânları olarak tanımlanan namazgâhlar İslamiyet’in ilk dönemlerinden itibaren yapılmıştır. İslamiyet’te ilk namazgâh aynı zamanda ilk cami olarak da kabul edilen Hz. Peygamber’in evinin avlusunda yapılmıştır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde ise en güzel ve önemli namazgâh örneklerini görmekteyiz. Türk- İslam kültüründe ise daha çok yolcuların kullanması amacıyla üstü açık mescitler şeklinde yapılan namazgâhlar mihraplı ve minberli, çeşmeli, çeşmeli ve mihrap taşlı ve musalla taşlı namazgâhlar olarak dört farklı tipte inşa edilmiştir. Arabistan, Kuzey Afrika, Asya, Avrupa ve Anadolu coğrafyasında çok sayıda namazgâh yer almaktadır. Sadece İstanbul’da 131 namazgâh bulunmaktadır. Anadolu ve Rumeli’nin çeşitli yerlerinde ise sayısız namazgâh yer almaktadır. İstanbul Okmeydanı, Atmeydanı ve Rumelihisarı Toplarönü namazgâhları, Bursa Umur Bey Namazgâhı, Safranbolu Namazgâhı, Üsküdar Ali Ağa Namazgâhı, Samsun Vezirköprü Köprülü Mehmed Paşa Namazgâhı, Konya Musalla Namazgâhı önemli namazgâhlardır. Tasavvuf kültürü ve Mevlevihane, türbeler (Saruca Paşa, Hallac-ı Mansur türbeleri vb.) ve camilerden (Gazi Süleyman Paşa, Yazıcızade, Kadı İskelesi Camii vb.) oluşan dini mimari eserler ile ün yapmış Gelibolu şehrindeki bir diğer önemli dini mimari eser türü de açık hava ibadet mekânları olan namazgâhlardır. Azaplar (Azepler) Namazgâh’ı en bilinen namazgâhtır. Mihraplı ve minberli namazgâh tipinde inşa edilen Gelibolu Azaplar Namazgâh’ı 1407 yılında Hacı Paşaoğlu İskender Bey tarafından inşa edilmiştir. Sefere çıkan deniz erlerinin namaz kılması için yaptırılmıştır. Bir diğer namazgâh ise Bolayır beldesinde yer alan Namaztepe yazıtıdır. Bu yazıt ise Türklerin Avrupa kıyısına geçişte namaz kıldıkları yerdir. Her iki namazgâh hakkında tarihi ve mimari özelliklerinin incelendiği yazılı kaynaklar ise oldukça azdır. Bu çalışmada dini mimari eserler açısından önemli eserler barındıran Gelibolu şehrinde yer alan Azaplar (Azepler) Namazgâhı ile Namaztepe Yazıtı’nın mimari, mekânsal ve sanatsal özellikleri incelenecektir. Bu namazgâhların Gelibolu ve yöresinin tarihi, kültürel, ekonomik gelişimine katkılarının incelenmesiyle önemli bir kaynak oluşturulması amaçlanmaktadır.
Keywords
Abstract
Open air prayer places which are defined as worship places arranged for praying outdoors, were built since the initial periods of Islam. The first open air prayer place, which is also assumed as the first mosque, was built in the yard of Prophet Mohammad. Most important and beautiful open air place examples were built in Seljuk and Ottoman periods. Open air prayer places which were aimed for usage of travellers in Turkish-Islam culture as hypethral small mosques were built in four different types: with mihrab and minbar, with fountain, with chancel stone and with coffin rest. In Gelibolu city which is famous with religious architectural pieces of art as well as sufism and mevlevi lodges and shrines (Saruca Paşa, Hallac-ı Mansur shrines etc.) and mosques (Gazi Süleyman Paşa, Yazıcızade, Kadı İskelesi mosque, etc.) another important religious architectural piece of art is open air prayer places. Most well known is Azaplar Namazgâh which was built with mihrab and minbar in 1407 by HacıPaşaoğlu İskender Bey. It was built for leathernecks on campaign to pray. Another example is Namaztepe inscription located in Bolayir district where Turks used to pray while passing to European shore. Written sources where historical and architectural properties of both prayer places were examined are very few. In this study architectural, spatial and artistic properties of Azaplar Namazgâh and Namaztepe inscription located in the city of Gelibolu which hosts to important pieces of arts in terms of religious pieces of art are examined. Forming an important source is aimed by examination of the contribution of these open air prayer places to the historical, cultural and economic development of Gelibolu and its surrounding.