TARİHÇİ OLARAK ŞÜKRULLAH AMASYAVÎ VE BEHCETÜ’T-TEVÂRÎH ADLI ESERİNDE DİĞER DİNLERE DAİR VERDİĞİ MALUMATIN BİR ELEŞTİRİSİ
Author:
Abstract
Şükrullah Amasyavî (ö. 1488), Osmanlı Devleti’nin XV. Yüzyılda yaşamış olan önemli devlet adamlarındandır. Hayatıyla ilgili çok fazla bilgiye sahip olamasak da bugüne gelen bazı eserleriyle kendisinin ilmi yönünü de tanıma fırsatı bulmaktayız. Şükrullah Amasyavî’nin en önemli eseri, Sadrazam Mahmud Paşa’ya ithâfen yazdığı Behcetü’t-Tevârîh adlı eseridir. Eser, Farsça olarak kaleme alınmış genel bir “İslam Tarihi” özelliği göstermektedir. Diğer taraftan dinlerlerle ilgili birtakım önemli bilgiler de içermektedir. Bu çalışmada, önce müellifin hayatı ve eserleri hakkında kısaca bilgi verecek, daha sonra Şükrullah Efendini’nin tarihçilik yönü ile Behcetü’t-Tevârîh adlı eserinde İslam dışındaki dinlerle ilgili verdiği bazı bilgileri tarih ve dinler tarihi açısından inceleyeceğiz. Özellikle kitabın ilk bölümünde Zerdüştîlik, Musevilik, Hıristiyanlık ile ilgili verilen bilgilerin bir kritiğini yapacağız. Sonuç olarak, müellif ve eseri bağlamında XV. asır Osmanlı ilmiyesinde diğer dinlerle alakalı sunulan malumatın, bugünkü verilerle ne denli benzerlik arz edip etmediği ve sebepleri hususunda bir kanaate ulaşmaya çalışacağız
Keywords
Abstract
Şukrullah Amasyavî (d. 1488) is one of the important statesmen of the Ottoman Empire who lived in XV. century. Although we can not have much knowledge about his life, we find the opportunity to recognize his scientific side through some of his works. The most important work of Şukrullah Amesyevî is Behcetu’t Tevârîh which he wrote for the Grand Vizier Mahmud Pasha. The work shows a general “Islamic History” feature, which was scribed in Persian. On the other hand, it contains some important information about religions. In this paper, we will first briefly give informations about life and the works of the author and then examine his historiography and some of the information which he gives in Behcetu’t-Tevârîh about the other religions with respect to sciences of history and religion history. Especially we will make a criticism of the information given about Zoroastrianism, Judaism and Christianity in the first chapter of the book. As a result, in the context of the author and his work., we will try to reach a consensus on how much similarity there is between the information presented related to other religions in the 15th Century Ottoman scholar world and the present day.