Author :
Abstract
Türk kültüründe toplumsal yardımlaşma ve dayanışmanın en güzel örneklerden biri imece geleneğidir.Bu gelenek geçmişten günümüze uzanan kültürel bir mirastır.Bu mirası milletimiz Orta Asya steplerinden Anadolu yaylasına, oradan da Balkanlara uzanan tarihsel yolculuğunda muhafaza etmesini bilmiştir. Kültürel benliğimizde önemli bir yere sahip olan imece geleneği bugüne dek toplumumuzun yardımlaşmasında önemli ve biricik değerlerden olmuştur. Peki imece kelimesini köken olarak incelediğimizde kelime anlamıyla ne kadar iç içe olduğunu hiç merak ettik mi?Bu çalışmada imece geleneğine değinirken imece kelimesinin kökenine dair bazı araştırmalara, görüşlere yer verilmiştir.Bu kelime dilimize alıntı yoluyla mı gelmiştir yoksa bizzat dilimiz tarafından mı oluşturulmuştur? Bazı araştırmacılara göre imece kelimesiyle emgek kelimesi arasında ilişki kurulur ve kelimenin kökeni ‘’emgek’’, ‘’zahmet çekmek’’ ile ilişkilendirilir.Bazılarına göreyse imece kelimesi diğer Türk lehçeleri ve ağızlarındaki örneklere dayandırılarak ‘’yardım, yardımcı’’ anlamlarına gelen ‘’üme, ümeci’’ kelimelerinden türemiştir.Kelimeyle ilgili en kuvvetli iki görüş bu görüşlerdir.Yazıda imece geleneği hakkında kısaca bilgi verilmiş, ardından bu iki kuvvetli görüş başta olmak üzere imece kelimesinin kökenine dair farklı görüşlere ayrıntılarıyla yer verilmiştir.Bunun yanı sıra imece kelimesinin sözlüklerde yer alan tanımlamaları da yazıda birebir yer almıştır.
Keywords
Abstract
In Turkish culture, one of the best example of social assistance and solidarity is imece tradition.That tradition is a culturel heritage coming from past and existing in present.That heritage has succesfully been protected by the nation in its historical journey from Middle Asia meadows to Anatolian plateau and from there to Balkan region.İmece tradition , which has an important place in our cultural identity has been the most important and unique value in social assistance of our nation so far. Have you ever wondered how is its meaning and origin interacted when you examine the origin of imece word? In this study, imece tradition is described and some researches and notions about the origin of imece word are given. Did this word come to our language by quoting or was it created by our nation ? According to some researchers, imece word is related with emgek word and the origin of the word is connected with “emgek” , “work hard”. According to other researchers , imece word was derived from üme,ümeci based on examples of Turkish dialects and accents. Üme,ümeci mean help,helper. These two notions are the most probable ones about imece words origin. In this article, after the brief introduction about the imece tradition,first these two most probable notions and then other notions about the origin of imece word are described in details. Also imece word’s meaning in dictionaries are described in this article as it is.
Keywords
- Altaylı, Seyfettin, (1994).Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü II.İstanbul:Milli Eğitim Bakanlığı Ya- yınları
- Artun, Erman, (1993), ‘Tekirdağ Âdetlerinden Bocuk Gecesi Ve Sedenka’, Ankara: Türk Kül- türü Araştırmaları, s.34-52
- Atalay, Besim, (1986).Divanü Lûgati-t-Türk Dizini, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
- Caferoğlu, Ahmet, (1968).Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası
- Caferoğlu, Ahmet, (1993).Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, 3.baskı, İstanbul: Enderun Kitabevi
- Çoğbayır, Yaşar, (2007).Orhun Yazıtlarından Günümüze Türkiye Türkçesinin Söz Varlığı Ötüken Türkçe Sözlük, İstanbul:
- Derleme Sözlüğü VII, (1974), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 211/7
- Dilçin, Cem, (2009).Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Ku- rumu Türk Dil Kurumu Yayınları:503
- Eren, Hasan, (1999),Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara Kişisel Yayınlar:
- Eren, Hasan, (1974), ’Anadoluda Toplu Yardımlaşma Gelenekleri, İmece’, Türk Dili, s.545-549
- Eren, Hasan, (1978), ‘Türklerde Ekinciliğin Gelişmesine Katkılar’,I.Ulusal Türkoloji Kongresi Bildirisi
- Eyüboğlu, İsmet Zeki,(2004).Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, İstanbul: Sosyal Yayınları
- Ganiyev, Fuat- Ahmetyanov, Rifkat-Açıkgöz, Halil, (1997).Tatarca-Türkçe Sözlük, Kazan- Moskova: İnsan Yayınevi.
- Gülensoy, Tuncer, (2007).Türkiye Türkçesinde Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü I, Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları Kaderli, Zehra, (2008), “Deliorman'ın Aydoğdu Köyünde Meci / İmece”, Türkoloji Araştırmaları, (16) s. 90-112.
- Karaağaç, Günay, (2008).Türkçe Verintiler Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları:919
- Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, (1991), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
- Kestelli, Raif Necdet, (2004).Resimli Türkçe Kamus, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları:842
- Macit, Mustafa, (2010), ‘Geleneksel Hayır Anlayışının Modern Görünümleri:Kermesler’, Erzu- rum: Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 42, s.175-190
- Necip, Emir Necipoviç, (2008), Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Ya- yınları:615 Okan, Taner-Sevgi, Orhan-Tecimen, H.Barış, (2012), ‘Türkiye’de Toprak Kullanma ve Koruma Kültürü’, ACTA TURCICA-Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, s.125-126 Paçacıoğlu, Burhan, (2004), ‘Sözlerin Soyağacı Üzerine Bazı Notlar’, Sivas: TÜBAR –XV, s.286-287
- Tarama Sözlüğü III, (1967), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları:212
- Topaloğlu, Ahmet-Ayverdi, İlhan-Bilecik, Hayri – Tahralı, Mustafa-Bilecik, Fahrünnisa-Uğur, Hülya, (2005).Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat
- Tietse, Andreas, (2009).Tarihi Ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı, Cilt 2, Wien: Simurg Yayıncılık
- Türkçe Sözlük.11.baskı, (2011).Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
- Üşenmez, Emek, (2010).Karahanlı Türkçesinin Sözlüğü, İstanbul: Doğu Kitabevi
