Author:
Abstract
Sultan II.Mahmud dönemi yoğun dış siyasi olayların yaşandığı ve bunun yanında pek çok ıslahatın yapıldığı bir dönemdir. II.Mahmud, kendinden önceki bir çok padişahın yapmak isteyip de yapamadığı hatta bazan bu teşebbüsleri sebebiyle canından olduğu yenilikleri hayata geçirmiş bir hükümdardır. Başta yeniliklerin önündeki en büyük engel olan Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması olmak üzere pek çok Batılılaşma hareketi onun döneminde başlamıştır. Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla birlikte daha rahat hareket imkanı bulan II.Mahmud, sadece askerî alanda değil yeni eğitim kurumlarının açılması, nüfus sayımı yapılması, nezaretlerin kurulması gibi pek çok alanda yenilikler yapmıştır. Yapılacak bu yeniliklerin önünde askerden sonra en büyük engel ulemâ ve meşâyih idi. Okuma-yazma oranının düşük olduğu Osmanlı Devleti’nde dînî hassasiyeti fazla olan toplumu yönlendirmede, ulemâ ve meşâyihin görüşlerine büyük değer veriliyordu. Yani insanlar okuyup bir fikre bağlanarak bunun savunuculuğunu yapmaktan ziyade kendileri için rol-model olabilecek, her şeyin doğrusunu bilen kişiler olarak gördüğü ulemâ ve meşâyihin yolundan gitmeyi daha salim bir yol olarak görüyorlardı. II.Mahmud, kamuoyunun gücünü ve kamuoyu oluşturmada ulema ve meşâyihin büyük rolünü keşfetmekle kalmamış aynı zamanda yapacağı yeniliklerde bu gücü arkasına almayı bilmiştir. Bu çalışmada II.Mahmud’un tarikatlerden ve tekke şeyhlerinden yenilikler için yararlanması, yenilikler lehine kamuoyu oluşturma ya da en azından halkın yeniliklere tepkisini önlemede ne tür bir yol izlediğini inceleyeceğiz.
Keywords
Abstract
The period of Sultan Mahmud II is a period that intensive external political events were lived and beside numerous reform were made. Mahmud II was an emperor who made the innovations real, which many of the Sultans wanted but failed, even some of them died because of these enterprises. Many of the westernisation movements, especially abolishment of Guild of Jannissaries which was the biggest obstacle against the reforms, started at this period. Sultan Mahmud II, who found the chance of moving easier, made innovations not only in military areas, but also in lots of areas such as founding new educational institutions, taking a census and setting the jails. The biggest obstacle against these reforms were the Ulema and Sheiks after the military. At the Ottoman Empire that had low literacy rates; the views of Ulema and Sheiks were valued too much in guiding the society which had too much religious sensitivity. Namely, people used to think that following the lead of Ulema and Sheiks who were the role model for themselves and knew the best of everything, was a more foolproof way rather than reading and advocating an idea. Sultan Mahmud II not only discovered the strenght of public opinion and the big role of Ulema and Sheiks while establishing the public opinion, but also he knew being backed by this strength while making these reforms. In this study, we will examine how Sultan Mahmud II benefited from the cults and Islamic monastery Sheiks for the reforms, what kind of a way he followed while establishing public opinion in countenance of the reforms or at least preventing the reacts against the reforms.