Author :
Abstract
Beyazsu Çayı Vadisi Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Dicle Bölümü içerisinde yer almaktadır. Bölgenin büyük bir bölümünü oluşturan Mardin-Midyat Platosu ana eksen olarak doğu-batı istikametinde uzanmakla beraber birçok yerde kuzey-güney istikametinde derin vadiler şeklinde yarılmıştır. Midyat Platosunu oluşturan Eosen yaşlı saf kireçtaşlarından oluşan Midyat Formasyonu oldukça şiddetli karstlaşmaya uğramıştır. Bunun sonucunda plato üzerinde birçok Dolinler ve Uvalalar meydana gelmiştir. Uvalaların yarılmış olduğu yerlerde derin vadiler oluşmuştur. Platoluk alan güneyden kuzeye doğru iki kademe halindedir. Böylece çalışma sahasının güney kesimi alçak plato, kuzey kesimi ise yüksek plato olarak sınıflandırılmıştır. Platonun kenar kısımları monoklinal bir yapıda olup orta kesimlerde ise yatay konumdadır. Bu nedenle akarsu drenaj sistemi kurulurken yapısal hatlara uygun olarak kıvrımlı bir şekilde kurulmuştur. Vadilerin aşağı çığırında ise bu kıvrımlar yerini düz uzanışlı bir akışa bırakmaktadır. Beyazsu Vadisi yan kollarını Çalpınar, Kayabalı, Kayalar ve Sarıköy civarlarından alarak Taşlıburç yerleşmesi civarında düz akışlı görünümünden tamamen tabanlı vadi duruma geçerek Nusaybin’e kadar uzanır. Bayazsu Vadisinin ana akarsuyu olan Beyazsu Çayı, Taşlıburç yerleşmesinin bulunduğu yerde oldukça gür kaynaklar tarafından beslenmektedir. Karasu Vadisinden gelen Karasu Çayı ile birleşip nispeten nehir gibi akış gösterir. Beyazsu Çayı Vadisi adeta çöl içerisindeki vahaya benzemektedir. Beyazsu Çayı’nın aşağı çığırı Nusaybin civarında geniş bir ovaya açıldığı görülür. Bu ovalık saha Nusaybin Ovası olarak adlandırılmaktadır. Eğim değerinin yüksek olduğu platonun ovaya açılan yamaçlarında ve vadi yamaçlarında kayşat konileri gelişmiştir. Çalışmada eşitli ölçeklerde temin edilen topografya ve jeoloji haritaları Arc Map 10.1 paket programı ortamında sayısallaştırılarak Beyazsu Çayı Vadisi’nin jeomorfolojik özellikleri ve jeomorfolojik gelişimi ortaya konulmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Beyazsu Rivulent Valley is in the Dicle sub region of the Southeast Anatolia Region. Mardin-Midyat plateau which is very big area in the South East Anatolia Region is ghastly riven with rivers. There are a lot of depth valleys which are directly extending from North to Sought in this area. This plateau which is named Mardin Threshold(Eşiği) consist two steps. One of them lower plateau which is limited area; another is high plateau which is largely in this area. Mardin-Midyat Plateau consist of limestone, named Midyat Formation whose age is Eosen era. In here karstification is very high. Thereby, karst topography (lapis, sinkholes and uvalas )is very characteristics on the plateau. In here, karst valleys are depth and broad based. They are occurred from old uvala forms. Midyat Formation is monoclonal structure edge plateau but it is flat structure middle of plateau. Thence, drainage system is established curly in the middle of plateau but it is followed directly in the near of the plateau. Beyazsu Valley consist of Çalpınar, Kayabalı, Kayalar and Sarıköy valleys. After the Taşlıburç settlement, Beyazsu valley is broad based to Nusaybin city. There are very strongly flowing springs in the Beyazsu valley near the Taşlıburç settlement. Beyazsu stream conjoins Karasu stream after that it is occurred as a like river. Beyazsu valley is similar an oasis in the desert. Beyazsu stream spreads largely plain near the Nusaybin city. Debris stones scatter highly slope areas especially sides of valley in the Beyazsu basin. The aim of this study is to explain geomorphological features and geomorphological evolution of Beyazsu rivulet basin. Beyazsu Valley is very arousing interest regression area because it has geographical features in this region. This area is very important at this point in terms of tourism.
