VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARŞİVİNDE BULUNAN İZZET MEHMET PAŞA VAKFINA AİT YAZMA ESERLERİN BOZULMA DURUMLARININ İNCELENMESİ, BELGELENMESİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Author :
Abstract
Sadrazam İzzet Mehmet Paşa tarafından 1797 yılında Safranbolu’da kendi adına yaptırdığı cami içerisinde bir vakıf kütüphanesi olduğu bilinmektedir. Kurulduğu dönemde az sayıda olan kitap sayısı, daha sonraki yıllarda yapılan bağışlarla birlikte 396'sı yazma ve 320’si basma olmak üzere toplam 716 kitaba ulaşmıştır. Bu çalışmada 396 yazma eserden örneklem olarak seçilen 195 eserin bozulma durumu incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak, çevresel faktörler ve buna bağlı bozulmaların tespiti için veri ölçümü yapılmıştır. Eserlerde bozulmaya neden olan etkenler fiziksel, kimyasal, biyolojik olarak değerlendirilmiştir. Arşiv deposunda yapılan ölçümlerde çevresel faktörlerin (bağıl nem ve sıcaklık) kâğıt ve deri eserler için uluslararası standartlara uygun olmadığı belirlenmiştir. Araştırmanın sonucunda bozulma etkenleri eserlerin tamamında bir veya birden fazla görülmüştür. Bozulamaya neden olan etkenlerden olan iç ortam koşulları gerekli önleyici koruma tedbirlerinin alınmasıyla iyileştirilmeli ve restorasyona ihtiyacı olan eserlere öncelik verilerek aktif koruma yapılmalıdır. Hava sirkülasyonu sağlayacak klima sistemleri ile sıcaklık ve nem dengesi sağlanmalı ve buna bağlı dalgalanmalar önlenmelidir. Yazma eserlerin doğrudan güneş ışığına maruz kalması engellenmeli ve aydınlatmada UV içermeyen ışık sistemleri kullanılmalıdır. Yapısal olarak zayıflamış yazma eserler boyutlarına uygun asitsiz kutularda muhafaza edilmelidir.
Keywords
Abstract
Sadrazam İzzet Mehmet Pasha established a library in 1797 in the İzzet Mehmet Paşa Mosque in Safranbolu. The foundation consists of a total of 716 books, 396 of which are manuscripts and 320 of which are printings. A sample of 195 out of the 396 have been examined in terms of deterioration.. Qualitative methods were used. Data measurements were made to determine the environmental factors and deteriorations related to several factors. Factors causing deterioration in manuscripts were evaluated as physical, chemical and biological. It is determined that environmental factors (relative humidity and temperature) are not in accordance with international standards for paper and leather artifacts. As a result of the research, the deterioration factors were seen in one or more of the works. In order to improve indoor conditions, preventive conservation measures should be taken and active conservation should be made to manuscripts that need restoration. Temperature and humidity fluctuations should be prevented by providing air circulation systems with temperature and humidity balance. Direct sunlight should be avoided and UV-free light systems should be used. The manuscripts which have been structurally damaged should be stored in non-acidic boxes with proper dimensions.
