Author :
Abstract
Klasik Türk şiirinde şairler, yaşadıkları dönemin tanığı olarak içinde bulundukları dönemin önemli olaylarını şiirlerinde işlemişlerdir. Siyasi, askerî, kültürel, sosyal alanlarda ortaya çıkan değişimin yaşandığı XVIII. yüzyıl, özellikle muhtevada görülen değişim ile gerçek yaşamın daha çok ele alındığı bir dönem olmuştur. Cülustan bayrama, doğumdan ölüme kadar her türlü olaya tarih düşüren divan şairleri, yaşadığı dönemin önemli yapıları olan camiler, medreseler, konaklar, çeşmeler, saraylar gibi birçok mimarî eser için de tarih manzumesi yazmışlardır. Bu çalışmada, III. Mustafa tarafından yaptırılmasına rağmen Sultan’ın adını taşımayan XVIII. yüzyılın önemli eserlerinden biri olan Laleli Camii’nin Fıtnat Hanım, Mehmed Şerif ve Şâkir divanlarında yer alan tarih manzumelerine göre değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma, giriş bölümünden sonra iki bölümden meydana gelmektedir. İlk bölümde Sultan III. Mustafa tanıtılmış, ikinci bölümde ise manzumelere yer alan caminin kubbesi, kandili, aydınlığı, ruhaniyeti, Laleli semtinde olması gibi özellikleri ele alınarak gerçekliğin şairin dünyasındaki biçimi incelenmiştir.
Keywords
Abstract
In Classical Turkish poetry, poets addressed significant events that they witnessed in their respective periods. In the 18th century that witnessed political, military, cultural and social changes, a parallel change was observed in the content and poets increasingly addressed real life events. Divan poets, who chronologized all types of events including enthronements, holidays, birth, and death, also wrote historical poems about several architectural works such as contemporary mosques, madrasahs, mansions, fountains, and palaces. The present study aims to investigate the Laleli Mosque, a significant 18th century work, which does not bear the name of Mustafa III, although it was built by this Sultan, based on the historical poems included in the divans by Fıtnat Hanım, Mehmed Şerif and Şâkir. The study includes two sections excluding the introduction. In the first section, Sultan Mustafa III is introduced, and the dome, the lamp, illumination, spirituality of the mosque, and its location at Laleli district were analyzed based on the poems in the second section, and the form of reality in the world of poets was investigated.
Keywords
- Afyoncu, Erhan. (2019). Osmanlı Padişahları. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
- Beydilli, Kemal (2006). “Mustafa III”. TDV İslam Ansiklopedisi, 31:280-283, İstanbul: TDV Yay.
- Cantay, Tanju (1991). “Asma Kandillik”. TDV İslam Ansiklopedisi, 3:498-499, İstanbul: TDV Yay.
- Çeçen, Halil (1996). Fıtnat Hanım Hayatı, Sanatı ve Divanı İnceleme-Metin Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Çetinaslan, Mustafa (2012). Osmanlı Camilerinde Hünkâr Mafilleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Çobanoğlu, Ahmet Vefa (2003).”Lâleli Külliyesi”, TDV İslam Ansiklopedisi, 27:86-89, Ankara:
- Yağcı, Ömer Gökhan (2006). Mehmed Şerif Efendi Divanı (inceleme-Metin),Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkle Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Görür, Cem (2018). “Sultan III. Mustafa’nın Cuma Selamlıkları”, HistoryStudies International Journal of History, 10 (9), 147-155.
- İnci, Nurcan (1985). “18. Yüzyılda İstanbul Camilerine İstanbul Etkisiyle Gelen Yenilikler”, Vakıf Dergisi, 19, 223-236.
- Kitabelerin Kitabı Fatih (2016). İstanbul: İstanbul Fatih Belediyesi Yay.
- Küçük, Abdurrahman (1992). “Beytü’l-ma’mûr” TDV İslam Ansiklopedisi, 6: 94-95, İstanbul:
- Malkoç, M. Nihat (2017). “Lâleli Camii ve Lâleli Baba”, Somuncu Baba Dergisi, 205: 15-19.
- Özdemir, Mehmet (2016). “Muhyî’nin Manzum Hadîs-i Erbaîn Tercümesi”, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 2(1), 323-342.
- Öztekin, Özge (2004). XVIII. Yüzyıl Divan Şiirinde Toplumsal Hayatın İzleri: Divanlardan Yansıyan Görüntüler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Sürmen, Pınar (2005). Laleli Külliyesi İmareti Restorasyon Projesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
