Author :
Abstract
Bu çalışmanın genel amacı, “her dilin kendine özgü bir anlam yapısı vardır” görüşünden hareketle, Türkçenin dış dünyadaki gerçekliği kavrayış yolu, gerçek dünyadaki varlık, nesne, devinim, olay, olgu, durum, biçim ve nitelikleri soyutlayıp kavramlaştırarak dil ara dünyasına katma yollarından bazılarını anlamak ve belirlemektir. Çalışmamızda, bu sorunun bir parçası olarak, Türkçede bazı mekân, yerleşim yeri, barınak (hayvan ve insanlar için) vb. kavramlaştırılırken hangi anlam ilişkilerine başvurulduğu ve hangi temel kavramların kullanıldığı incelenecektir. Bu sözcük ailesinden bazı örnekler seçilerek bunlara kaynaklık ettiğini düşündüğümüz temel ve ilksel kavramlarla aralarındaki ilişki ele alınacaktır.
Keywords
Abstract
Departing from the view that “every language has its own semantic structure”, the overall aim of this study is to identify and understand the ways by which Turkic conceptualizes the real world and some of the ways through which the entities, objects, movements, situations, shapes and qualities are conceptualized and are incorporated into the linguistic world of Turkic. As part of this problem, we are going to examine which semantic relations were traced and what basic concepts are utilized in order to name certain entities like place, settlement, shelter (both for humans and animals). We are going to choose some spatial terms from the related family of words and examine the semantic relations between them and the old and basic concepts which we think as their source.
Keywords
- Akarsu, B. (1998). Wilhelm von Humboldt’da Dil-Kültür Bağlantısı. İstanbul: İnkılâp Kitabe- vi.
- Ayverdi, İ. (2011). Kubbealtı Lugatı: (Asırlar boyu târihi seyri içinde) Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı.
- Azerbaycan Dilinin İzahlı Lüğəti (2006). C 1-4. Bakı: Azerbaycan Milli İlimler Akademisi. (=ADİL)
- Baskakov, N. A. (ed.) (1953). Khakasko-ruskii slovar'. Moscow. (=Khak.)
- Baski, İ. (2007). Demir Kapılar (Temir Qapïg, Vaskapu, Dömörkapu). Turkish Studies 2(3): 73-88.
- Belova, O. (2007). The Stereotype of the ‘other’ in folk culture. East European Jewish Affairs 37(3): 335-351.
- Borovkov, A. K. (1963). Leksika sredneaziatskogo Tefsira XIII-XV vv., Moscow. (=Tef.)
- Caferoğlu, A. (1968). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul.
- Clauson, G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, London: Oxford Press.
- Çınar, A. A. (2010). Muğla Karabağlar Yaylası: Tarih, Toplum ve Kültür. Muğla: Muğla Bele- diyesi Kültür Yayınları.
- Derleme Sözlüğü (1993). C 1-13. 2. Bas. Ankara: TDK Yayınları.
- Eröz, M. (1991). Yörükler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
- Esin, E. (1972). Orduġ (Başlangıçtan Selçuklulara Kadar Türk Hakan Şehri). Ankara Üniver- sitesi DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi. 7 (10-11): 135-215.
- Grønbech, K. (1992). Kuman Lehçesi Sözlüğü. Çev. Kemal Aytaç. Ankara: Türk Tarih Kuru- mu.
- Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. 2 c. Ankara: TDK Yayınları.
- Gülensoy, T. (2011). Moğolca ve Türkçede Yaşayan Benzer Sözler Üzerine. Turkish Studies, 6(1), 1-25.
- İnan, A. (1987). Farsça Ark- Erk “Kale, “Citadel”. Makaleler ve İncelemeler. ss. 649-652.
- Yâkût, el-Hamevî, Şihab ed-Dîn Ebu ‘Abdillah Ya‘kub b. ‘Abdillah, M. (1986). Mu cemü’l- büldân. 7 C. Beyrut.
- Karaağaç, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Karaağaç, G. (2005). Dil, Tarih ve İnsan, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Karcavbay, S. (1992). “Eski Türkçe Runik yazıdaki “çıt” Sözü Hakkında” (Çev.: Talat Tekin) Milletlerarası Ahmed Yesevi Sempozyumu Bildirileri, 26- 27 Eylül 1991 Ankara. Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları: 183. Seminer Kongre Bildirileri Dizisi: 39. Ankara 1992. ss. 49-54.
- Kazak Türkçesi Sözlüğü (1984). (Çev.: Oraltay, Hasan, Nuri Yüce vd.). İstanbul: Türk Dün- yası Araştırmaları Vakfı. (KTS)
- İsaev, D. (ed.) (1988). Kırgız Tilinin Kıskaça Etimologik Sözdügü. Frunze: İlim Basması. (=KTKES)
- Khakov, V. Kh. (1993). Tatar Edebi Télé Tarihi. Kazan: Kazan Üniversitetı Näşriyatı.
- Lyons, J. (1968). Introduction to Theoretical Linguistics. Cambridge, UK: Cambridge Univer- sity Press.
- Mahdī Khān Astarābādī, f. 1733-1759. (1960). Sanglax: a Persian guide to the Turkish lan- guage, Clauson, Gerard (Haz.), E. J. W. Gibb Memorial, New Series XX, London: Luzac.
- Mahthews, P. H. (2001). A Short History of Structural Linguistics. Cambridge, UK: Cambrid- ge University Press.
- Ma’rufov, Z. M. (1981) Uzbek Tilining İzohli Luğati, c. 1-2. Moskva: Rus Tili Naşriyati. (=UTİL)
- Musayev, K. M. (1984). Leksikologiya Tyurkskih Yazıkov. Moskva: Nauka.
- Necipoviç, N. E. (2008). Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü (Çev.: İklil Kurban). Ankara: TDK Ya-
- Öner, M. (1993). “Or~Tor~Çor Sözleri Hakkında”. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 7: 179-185.
- Özgüdenli, O. G. (2004). Merv. TDV İslâm Ansiklopedisi. C 1-44. Ankara: Türk Diyanet Vakfı. C. 29, ss. 221-223.
- Polgar, S. (2005). A Contribution to the History of the Khazar Military Organisation: The Strengthening of the Camp. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 58 (2), 197-204.
- Ryumina, L. T., N. A. Sırakşeva, Kuçigaşeva. (2000). Teleüt Ağzı Sözlüğü (Çev.: Şükrü Haluk Akalın, Çaştegin Turgunbayev). Ankara: TDK Yayınları. (=TAS)
- Sapir, E. (1949). Culture, Language and Personality: Selected Essays. Mandelbaum, David G. (ed.). Berkeley: University of California Press.
- Saussure, F. d. (2001). Genel Dilbilim Dersleri I. (Çev.: Berke Vardar). İstanbul: Multilingual yay.
- Schwarz, H. (1992). An Uyghur-English Dictionary. Bellingham, Washington: Western Was- hington University.
- Starostin, S. A., A. V. D., Mudrak O. A. (2003). Etymological Dictionary of the Altaic Langua- ges. Handbuch der Orientalistik Abt. 8, Central Asia. Leiden, Boston: Brill.
- Şemsettin Sami (1989). Kamus-ı Türki. İstanbul: Enderun Kitabevi.
- Tanıklariyle Tarama Sözlüğü: XIII. asırdan günümüze kadar kitablardan toplanmış (1953-7) Ankara: TDK Yayınları. (=TTS I-IV)
- Tarama Sözlüğü (1996). C 1-8. Ankara: TDK Yayınları. (=TS)
- Tatar Télénéŋ Aŋlatmalı Süzlégé (1977-1981). 3 c. Kazan: Tatar Kitap Näşriyatı. (=TTAS)
- Trier, J. (1973). Aufsätze und Vorträge zur wortfeldtheorie. Anthony van der Lee, Oskar Reichmann (haz.). The Haige, Paris: Mouton.
- Togan, İ. (2011). “Ovoo ve Suyun, Gölün, Dağın Ruhu”. NTV Tarih 33 (Ekim), s. 106.
- Tuztaş-Horzumlu, A. H. (2012). “Göçer Sarıkeçili Yörüklerinde Dil ve Kültür İlişkisi”. IV.
- Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu - Muğla Üniversitesi, 22-24 Aralık 2011.
- Türkçe Sözlük (2005). 10. Baskı. Ankara: TDK.
- Tuvinsko-russkii slovar' (1955). A. A. Pal'mbakh (ed.). Moscow. (=Tuv.)
- Ullmann, S. (1957). The Principles of Semantics. New York: Philosophical Library.
- User, Hatice Şirin (2009). Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları Söz Varlığı İnceleme- si. Konya: Kömen Yayınları.
- Whorf, B. L. (1956). Language, Thought and Reality. Carroll, John B. (yayımlayan). Massac- hussets.
- Weisgerber, L.(1962). Die sprachliche Gestaltung der Welt. Düsseldorf: Schwann. Zającz- kowski, A. (haz.) (1938). Manuel arabe de la langue des Turcs et des Kiptchak (Époque de l'état mamelouk). Warsaw. (=Bul.)
