Author :
Abstract
Helal-haram arasında, rahat davranmayı gerektiren “mubah” bulunmaktadır. İbn Hibbân, Tekâsim’de hadis/ sünneti 5 kısma ayırır. Bunlardan biri “ibahât” olup 400 nevi içinde 50 nevi olarak yer almaktadır. Mubah’ın her nevi için misaller sunulmakta olup toplamda 745 haber bulunmaktadır. Amacımız, hadis/sünnet içinde bulunan mübah söz/davranışların, H. 4. Yüzyılda “Tekasim” özelinde ortaya konuşunu ve günümüzde geldiği yeri göstererek, mübah alanının daraltıldığını göstermektir. Mubah davranışların ortaya konduğu her haberin bir başlığı bulunmaktadır. 1. nevi’de 295 haber geçmektedir. Böyle olunca, seçmeci davranmak zorundayız. Nebi (s.a.s.), Ebubekir ve Ömer, cenazenin önünde yürüyorlardı. Mubah başlığı konan haberin alternatifi de mevcuttur: Nebi, “Binekli olan arkada, yaya olan ise istediği yerde yürür” buyurmuştur. Müellifin mubah saydığı ayakta yemek, içmek, imkân yoksa bevl etmek gibi davranışlar mürûete zarar veren hallerden sayılmıştır. İbn Hibban’dan 100 yıl sonra gelen fıkıh eserlerinde bunlara “mekruh” denilmiştir. Görüldüğü gibi, mubah alanı giderek daralmaktadır. Kapsamı ise “bir makale ölçeğinde” seçmeler yaparak, mübah denilen serbest alana dikkat çekmektir. Haram, mekruh, farz ve sünnet dışında bir serbestlik alanının bulunduğunun farkında olmak, Müslümanın kendisiyle barışık olması demektir. Müellifin m.10. yüzyılda dile getirdiği bu ortama, 21. yüzyılda büyük ihtiyaç bulunmaktadır.
Keywords
Abstract
There is permissible between halal and haram that requires being comfortable. Ibn Hibban groups hadith / sunnah into 5 section in Takasim. One of them is ibahât and it is included as 50 nevi in 400 types. Examples are presented for all kinds of news, and there are 745 news items in total. Every news reporting permissible behavior has a title. There are 295 news in the 1st type. As such, we have to be selective. Nebi (s.a.s), Abu Bakr and Omar were walking in front of the funeral. There is also an alternative to the news with the title ‘Mubah’. Nebi said, ‘The one with a mount can walk at the back, and the one on foot will walk wherever he wants.’ Behaviors that the author deemed permissible, such as eating while standing, drinking, or letting him stand up if there is no possibility, are considered to be harmful to the author. In the fiqh works that came 100 years after Ibn Hibban, these were called ‘makruh’. As can be seen, the permissible area is getting narrower. Being aware of the existence of an area of freedom other than haram, makruh, fard and sunnah means that a Muslim is at peace with himself. There is a great need to this environment which is expressed by author in the m.10 century in the 21st century.
Keywords
- Abd B. Humeyd, el-Müntehab min Müsnedi Abd b. Humeyd, thk. Subhî el-Bedrî es- Samarraî-M. M. Halil es-Saidî, Kahire, 1988.
- Ahatlı, Erdinç, Rivâyetler İle Hadis Usülü ve Tarihinin Bazı Meselelerinin Anlaşılmasın- da Anakronizm Sorunu, Bursa, 2004.
- Ahmed B. Hanbel, Müsned, thk. Şuayb el-Arnaut, Adil Mürşid, Cemâl Abdüllatif, Saîd Lehham, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut, 2001.
- Ali B. Hüseyin, Ebu’l-Hasen, el-Sugdî, el-Netfu fi’l-Feteva, thk. Selahuddin el-Nahî, Mües- sesetü’r-Risale, Beyrut, 1984.
- Hökelekli, Hayati, Psikolojiye Giriş, Bursa, 2011.
- Humeydî, Abdullah b. Zübeyr, el-Müsned, thk. H.S. Esed el-Daranî, Daru’s-Sakâ, Dımaşk, 1996.
- Işık, Mustafa, Hadisleri Anlama Yöntemi -5N1K’dan Hareketle-, Fecr Yayınları, Ankara, 2018.
- ------------, İbn Hibbân'in (ö.354/965) el-Tekâsîm'ini < انتقاسيى > Anlamak Ya Da Anlatmak, 5th International Scientific Research Congress (IBAD - 2020) Bildiriler, September 1-2, İstanbul, 2020.
- ------------, İbn Huzeyme, Sahih’i ve İbn Hibbân’ın Sahih’iyle Mukayesesi, ERU SBE, 1997 (Basılmamış Doktora Tezi)
- Muhammed İbn Hibban, Sahihu İbn-i Hibbân el-Müsnedu’s Sahîh ale’t-Tekâsîm ve’l- Enva’, thk. M. Ali Sönmez-H. Aydemir, Daru İbn Hazm, I-VIII, Beyrut, 2012.
- İbnu's-Salâh, Tabakâtü’l-Fukahai’ş-Şafiyye, thk. Muhyiddin Ali Necib, (I-II), Daru’l- Beşair’il-İslamiyye, Beyrut, 1992.
- Kettânî, Hadis Literatürü (er-Risâletü’l-Mustadrafe), çev. Y. Özbek, İz yayıncılık, İstan- bul, 1994.
- Ebü'l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî el-Mâverdî, Edebü'd-Dünya ve'd-Din, Daru Mektebeti’l-Hayat, 1986.
- Norbert, Elias, Uygarlaşma Süreci, çev. E. Ateşmen, İstanbul, 2011.
- Öğüt, Salim, Efal-i mükellefin, DİA, İstanbul, 1994.
- Özer, Leyla Liseler İçin Psikoloji, Sek yayınları, Ankara, 1992.
- Özpınar, Ömer, Hadîs ve Fıkıh Edebiyatında Ortak Bir Kavram: Mürûet, Selçuk Üniversi- tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011, sayı: 32.
- Ebü'l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-Süyûtî eş- Şâfiî, Tedribü'r-Râvî fî Şerhi Takribi'n-Nevevî, thk. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Faryabî, Daru Taybe, Medine, 1959.
- Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî eş-Şâtıbî el-Gırnâtî, yay. haz. Ebû Ubeyde Al-i Salman Huber, Dâru İbn Affan, 1997.
- Ebû İshâk Cemâlüddîn İbrâhîm b. Alî b. Yûsuf eş-Şîrâzî, et-Tebsıra fi usuli’l-fıkh, thk. M. Hasan Hayto, Daru’l-Fikr, Dımaşk, 1980.
- Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî, Cessâs, Muhtasaru İhtilafi'l-ulema, thk. Abdullah Nezir Ahmed, Dârü'l-Beşairi'l-İslâmiyye, Beyrut, 1995.
- Telkenaroğlu, M. Rahmi, Fıkhu’l-Evleviyyât’ın (Öncelikler Fıkhı) Kaynakları ve Kuralla- rı, Marife: Dini Araştırmalar Dergisi [Bilimsel Birikim], 2009, cilt: IX, sayı, 1.
- Zehebî, Ebû Abdillah, Şemseddin, Muhammed b. Ahmed b. Osman, Tarihü'l-İslâm ve Vefeyatü'l-Meşahir ve'l-A'lâm, thk. Beşşar A. Maruf, Daru’l-Garbi’l-İslamî, I-XV, Beyrut, 2003.
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/07/20060707-12.htm?hc_location=ufi (erişim tarihi: 5.03.2021)
