Ankara Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü Milli Kütüphane Koleksiyonunda Bulunan Şeyh Hamdullah’a Ait Mushaf-ı Şerif’in Tezyinatı
Author :
Abstract
Geleneksel Türk sanatlarının bir kolu olan tezhip sanatı, kitap sanatları alanında önemli bir yere sahiptir. Kelime anlamı itibariyle altınlamak anlamına gelen tezhip sanatı dini, edebi ve ilmi el yazması kitaplarda, hat, levha ve albümlerde, ferman, berat, tuğra ve kitap kaplarını tezyin etmede kullanılmıştır. İslâmiyet’in ilk yıllarında yazılan Mushaf-ı Şerif (Kur’an-ı Kerim) sayfalarının bir araya toplanması gayreti, daha sonraki dönemlerde yerini ilahi ve kutsal kitabın daha güzel yazılarla yazılarak tezyin edilmesine bırakmıştır. VIII.-X. yüzyıllar arasında istinsah edilen Kur’an-ı Kerim nüshalarında görülen tezyinat ile süsleme geleneğinin mukaddes kitap sayfalarında düzenlendiğini söylemek mümkündür. Araştırmada Ankara Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu’nda bulunan Şeyh Hamdullah’a ait 06 Mil Yz A 6375 No’lu Mushaf-ı Şerif’in tezhip özelliklerinin incelenerek belgelenmesi amaçlanmıştır. Mushaf-ı Şerif’in cild, serlevha, zahriye, sûrebaşları, güller, duraklar ve hatime sayfası müzehheptir. Esere ilişkin bilgiler dijital veriler ve birebir çekilen fotoğraflardan elde edilmiştir. Mushaf-ı Şerif’in müzehhep sayfalarının teknik, renk, motif ve kompozisyon özellikleri belgelenmiş, birebir çizimleri yapılmıştır. Elde edilen veriler çözümlenerek analiz edilmiş, tablolar halinde yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda Mushaf-ı Şerif’te zer-ender-zer, çift tahrir, zemini boyalı klasik tezhip tekniğinin uygulandığı, hatayi grubu motifler ile birlikte rumi ve bulut motifinin kullanıldığı anlaşılmıştır. Araştırma sonucunda Mushaf-ı Şerif’in tezyinatında kullanılan motif, renk ve tekniklerin ait olduğu dönemin tezhip özelliklerini yansıttığı anlaşılmıştır.
Keywords
Abstract
The art of illumination, which is a branch of traditional Turkish arts, has an important place in the field of book arts. The art of illumination, which literally means to gold; It is an art used to decorate religious, literary and scientific manuscripts, calligraphy, plates and albums, decrees, certificates, signatures and book covers. The effort to gather together the pages of the Mushaf-i Sharif (Quran) written in the first years of Islam was replaced by the embellishment of the hymn and holy book by writing it in more beautiful scripts in later periods. VIII.-X. It is possible to say that the tradition of ornamentation and adornment seen in the copies of the Holy Quran copied between the centuries was organized in the pages of the holy book. In this research, it is aimed to examine the illumination features of Mushaf-i Sharif belonging to Sheikh Hamdullah numbered 06 Mil Yz A 6375, which is in the National Library Manuscripts Collection of Ankara Manuscripts Regional Directorate. The bindings, serlevha, zahriye, surah beginnings, roses, stops and last page of the Mushaf-i Sharif are illuminated. The work was closely examined and photographed at the Regional Directorate of digital data and Ankara Writing Works. The technical, color, motif and composition features of the illuminated pages of the Mushaf-i Sharif were documented and exact drawings were made. The data obtained was analyzed. As a result of the research, it was understood that the classical illumination technique, zer-ender-zer, double tahrir, painted floor was applied in Mushaf-i Sharif, and rumi and cloud motifs were used along with hatayi group motifs. As a result of the research, it was understood that the motifs, colors and techniques used in the decoration of the Mushaf-ı Sharif reflect the illumination characteristics of the period to which it belongs.
