174 Numaralı Davudpaşa Mahkemesi Şer’iyye Sicili’nin (H.1327-1329/M.1909-1911) Belge Özetleri ve Değerlendirmesi
Author :
Abstract
Osmanlı sosyal tarihi araştırmalarında önemli bir yere sahip olan şer’iyye sicilleri özelde ait olduğu kentin, genelde Osmanlı halkının gündelik hayatına dair bilgiler vermektedir. Davudpaşa Mahkemesi’ne ait toplam 192 adet şer’iyye sicili defteri bulunmaktadır. Bunların en erkeni H.1196 (M.1781) en geçi H.1342 (M.1924) tarihlidir. Çalışmaya konu olan 174 numaralı defter H.10 Şevval 1327 (25 Ekim 1909) tarihinde başlayıp H.16 Cemaziyelahir 1329 (14 Haziran 1911) tarihinde bitmekte ve 188 hüküm ihtiva etmektedir. Şer’i mahkemelerin ilgasına kadar şer’iyye sicillerine mahkeme kayıtlarını geçirme geleneği devam etmiştir. Sicil, şer’i mahkemelerin ilgasından yaklaşık on beş yıl öncesine ait hükümler içermekte olup II. Meşrutiyet’in ilanının ertesi senesine denk gelmektedir. Meşrutiyet’in ikinci kez ilanıyla birlikte, 1876 Kanun-i Esasisi birtakım değişikliklerle yeniden yürürlüğe girmiştir; ancak anayasal bir düzenin varlığına rağmen yargıda hala şer’i hukuk, özellikle Hanefi içtihadı etkisini sürdürmüştür. Davudpaşa Mahkemesi’ne İstanbul’un pek çok bölgesinden davalar yansımıştır. Mahkeme kayıtları, özellikle Payitaht İstanbul halkının aile içi yaşamı, boşanma, mal ve miras paylaşımı ile borç-alacak ilişkileri gibi konulara dair toplum yaşamından kesitler sunması açısından önemlidir. Bu bağlamda, mahkeme kayıtları Osmanlı toplumunun sosyal ve hukuki dinamiklerini anlamak için değerli bir kaynak oluşturmaktadır. Mahkemeye ait bu sicildeki hükümlerin çoğunluğu, İstanbul’un çeşitli semt ve mahallerinden gelen davalara aittir. Bu çalışmada Davudpaşa Mahkemesi’ne ait 174 Numaralı Şer’iyye Sicili defterinin hüküm özetleri ve değerlendirmesi yapılmıştır. Bu çerçevede, çalışma, Osmanlı’nın son dönemindeki toplumsal, ekonomik ve aile hayatını inceleyen araştırmacılar için önemli bir kaynak sunmayı hedeflemektedir.
Keywords
Abstract
Sharia Registers, which have a significant place in Ottoman social history research, present information about the daily life of specifically the city to which it belongs and the Ottoman people in general. In total, there are 192 sharia records belonging to the Davudpaşa Court. The earliest of them is dated H. 1196 (G. 1781) and the latest one is dated H. 1342 (G. 1924). The notebook numbered 174, which is the subject of the study, starts on H. 10 Shawwal 1327 (25 October 1909) and ends on H. 16 Jumada II 1329 (14 June 1911), and it contains 188 provisions. Until the abolition of the Sharia Courts, the tradition of transferring court records to the Sharia registries was maintained. The register contained provisions dating back approximately fifteen years before the abolition of religious courts; that is, it coincided with the year following the declaration of Constitutional Monarchy II. With the second declaration of the Constitutional Monarchy, the 1876 Constitution came into force again with some changes. Although it was a constitution in appearance, sharia law, particularly Hanafi ijtihad, was still influential in the judiciary. Cases from many regions of Istanbul were reflected in the Davudpaşa Court. The majority of the provisions in this court registry belonged to various districts and localities of Istanbul. Therefore, the court is significant in terms of presenting information about the social life of the Ottoman society, especially the people of Capital Istanbul, on issues such as domestic life, divorce, sharing of property and inheritance, and debt-credit relations. In this study, judgment summaries and evaluations of the Sharia Registry number 174 of the Davudpaşa Court are made. In this context, the study aims to be an important resource for researchers examining social, economic, and family life in the late Ottoman period.
