Author :
Abstract
Anıt mezarlar, kolektif hafızanın mekânsal taşıyıcıları olup toplumun değerlerini ve tarihî sürekliliğini korurlar. Türk dünyasında bu yapılar, önemli şahsiyetlerin anısını ölümsüzleştirmek için inşa edilmiştir. Bellek mekânları olarak toplumsal aidiyeti pekiştiren semboller işlevi görürler. Bu makale, Türk dünyasındaki anıt mezarların kültürel hafızayla ilişkisini incelemektedir. Orta Asya, Güney Kafkasya, Anadolu ve Balkanlar gibi geniş bir coğrafyada inşa edilen türbeler, Türk-İslam sanatının ve toplum hafızasının önemli unsurlarıdır. Çalışmaya anıt mezarlara temel oluşturan taş ve kurganlar ile başlanmış; Bilge Kağan ve Kül Tigin Anıtları, Ahmet Yesevi Türbesi, Sultan Sencer Türbesi, Anadolu türbeleri ve Anıtkabir gibi yapılar örneklenmiştir. Tarihsel ve betimsel analiz yöntemleri kullanılan çalışma sonucunda bulgular, anıt mezarların yalnızca defin alanı değil, toplumsal kimliği koruma ve kültürel devamlılık sağlama işlevi gördüğünü göstermektedir. Çalışma, anıt mezarların mimari, tarihi, kültürel ve sembolik değerini vurgulamaktadır.
Keywords
Abstract
Mausoleums are spatial carriers of collective memory, preserving societal values and historical continuity. In the Turkic world, these structures have been built to immortalize the memory of important personalities. As sites of remembrance, they function as symbols reinforcing social identity. This study examines the relationship between mausoleums and cultural memory in the Turkic world. Tombs constructed across a vast geography, including Central Asia, the South Caucasus, Anatolia, and the Balkans, are key elements of Turkic-Islamic art and collective memory. The study began with the stones and kurgans that formed the basis of the monumental tombs; structures such as Bilge Kagan and Kul Tigin Monuments, Ahmet Yesevi Tomb, Sultan Sencer Tomb, Anatolian tombs and Anıtkabir were exemplified. Using historical and descriptive analysis methods, the findings indicate that mausoleums are not merely burial sites but also play a role in preserving social identity and ensuring cultural continuity. This study highlights their architectural, historical, cultural and symbolic significance.
