Author :
Abstract
Bu çalışma ile Osmaniye ili sınırlarında yer alan Horu Çayının Ellek–Akçakoyunlu köyleri civarında gelişmiş olası bir akarsu kapması (stream capture) olayını flüvyal jeomorfoloji çerçevesinde ele almaktadır. Kapma, komşu bir akarsu sisteminin, bir başka sistemin drenajını erozyonla ele geçirmesiyle oluşur ve uzun vadede drenaj ağlarının morfolojisini yeniden şekillendirir. Genellikle genç olan akarsular nispeten daha olgun akarsuları kaparlar. Kapmalarda hızlandırıcı bir diğer etkende faylanmalardır. Arazi gözlemleri, topografik haritalar ve sayısal yükseklik modeli (DEM) verileri kullanılarak yapılan analizlerde, özellikle Hamis (Horu) Çayı hidrografik havzasının orta çığırında 350–500 metreler aralığında belirginleşen yüksek Akarsu Uzunluk Gradyan İndeksi (SL) değeri olan SL = 2484,6 değeri ile incelenen sahada aktif flüvyal süreçlerin varlığına işaret etmektedir. Bu gibi morfometrik analizler (Vadi Tabanı Genişliği-Vadi Tabanı Oranı (Vf) İndisi, Profil Analizi), kapma olayının gerçekleştiği noktayı tespit etme ve kapma delillerini kuvvetlendirme açısından oldukça önemlidir. Bölgedeki drenaj ağı yapısı, yön değiştirmiş vadiler, asılı vadiler, gömük menderesler ve bölgesel eşiklerin varlığı da kapmanın jeomorfolojik izlerini sunmaktadır. Yapılan birçok çalışmada, kapma olayının Pliyo-Kuvaterner döneminde meydana geldiği ifade edilmiştir. Türkiye’de daha önce yapılmış çalışmalarda kapma olayı üzerinde tektonizmanın etkisine pek değinilmemektedir. Bu çalışmada kapmaların gerçekleşmesinde tektonizmanın etkisinin vurgulanması, kapmanın tespitinde saha çalışmaları yanında morfometrik analizlerinde kullanılması açısından Ellek–Akçakoyunlu sahası önemli bir örnek oluşturmaktadır. Bu çalışmada, kapma süreci ve morfodinamik etkileri hem yerel hem de bölgesel bağlamda değerlendirilmiştir. Bu şekilde kapma çalışmalarına katkı sunması, yapılacak olan akarsu kapması çalışmalarına yeni metotlar getirmesi açısından bu çalıma önem arz etmektedir.
Keywords
Abstract
This study deals with a possible stream capture event in the vicinity of Ellek-Akçakoyunlu villages of Horu Stream in Osmaniye province within the framework of fluvial geomorphology. Capture occurs when a neighboring river system captures the drainage of another system by erosion and reshapes the morphology of drainage networks in the long term. Generally, younger streams capture relatively more mature streams. Another accelerating factor in captures is faulting. Analyses using field observations, topographic maps and digital elevation model (DEM) data indicate the presence of active fluvial processes in the studied area with a high Stream Length Gradient Index (SL) value of SL = 2484.6, especially in the middle reach of the Hamis (Horu) Stream hydrographic basin in the range of 350-500 meters. Such morphometric analyses (Valley Floor Width-Valley Floor Ratio (Vf) Index, Profile Analysis) are very important in terms of identifying the point of capture and strengthening the evidence of capture. The drainage network structure, diverted valleys, hanging valleys, buried meanders and the presence of regional thresholds in the region also provide geomorphological traces of trapping. In many studies, it has been stated that the trapping event occurred during the Plio-Quaternary period. In many studies, it has been stated that the grabbing event occurred during the Plio-Quaternary period. Previous studies in Turkey have not addressed the effect of tectonics on the capture event. In this study, the Ellek-Akçakoyunlu field constitutes an important example in terms of emphasizing the effect of tectonism on the occurrence of grabens and the use of morphometric analyses as well as field studies in the determination of grabens. In this study, the grabbing process and its morphodynamic effects were evaluated both locally and regionally. In this way, this study is important in terms of contributing to trapping studies and bringing new methods to the studies of river trapping.
