Son yıllarda yapay zekâ uygulamaları, Türk eğitim sisteminde giderek artan bir önem kazanmıştır. Bu uygulamalar; eğitimde verimliliği artırmak, öğrenci başarısını desteklemek, öğretmenlerin mesleki süreçlerini kolaylaştırmak ve eğitimde fırsat eşitliğini geliştirmek amacıyla kullanılmaktadır. Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin yapay zekâ uygulamalarına yönelik algı ve düşüncelerini incelemektir. Araştırma, nitel araştırma çerçevesinde olgubilim olarak yürütülmüştür. Araştırma, Adıyaman iline bağlı tek bir ilçe düzeyinde yürütülmüş olup (Kahta), elde edilen bulgular yerel bağlama özgü çıkarımlara izin vermekte; Türkiye geneli için doğrudan genellenemez, ancak transfer edilebilir içgörüler sunmaktadır. Katılımcı grubunu, farklı branşlardan seçilmiş toplam 17 ortaöğretim öğretmeni oluşturmaktadır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmış ve içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre öğretmenler; yapay zekâyı insan gibi düşünebilen ve davranabilen makineler olarak tanımlamakta, bilişim ve yazılım sektöründe yoğun olarak kullanıldığını ifade etmektedir. Ayrıca yapay zekânın doğru bilgiye hızlı erişim sağladığını, yaratıcılık ve farklılık sunduğunu, eğitimde kullanılabilir olduğunu ve bilgiye erişim süreçlerini kolaylaştırdığını belirtmişlerdir. Bununla birlikte, öğretmenlerin bir kısmı yapay zekânın bireyleri tembelleştirebileceğini, bazı mesleklerin ortadan kalkmasına yol açabileceğini ve bilgi ediniminde yüzeysel öğrenmeye neden olabileceğini dile getirmiştir. Katılımcılar, yapay zekâya ilişkin bilgilerini büyük ölçüde bireysel araştırmalar yoluyla edindiklerini de ifade etmiştir. Bu bulgular, öğretmenlerin yapay zekâya yönelik algılarının hem olumlu hem de eleştirel boyutlar içerdiğini ortaya koymaktadır. Çalışma, eğitimde yapay zekâ entegrasyonuna ilişkin öğretmen bakış açılarının anlaşılmasına katkı sağlamakta ve bu alanda yapılacak yeni araştırmalar için bir temel oluşturmaktadır.
Keywords
Abstract
In recent years, artificial intelligence (AI) applications have gained increasing importance in the Turkish education system. These applications are employed to enhance educational efficiency, support student achievement, facilitate teachers’ professional practices, and promote equity in education. The aim of this study is to examine the perceptions and views of secondary school teachers regarding the use of AI applications. The research was conducted within the framework of a qualitative phenomenology design. The study was conducted at the district-level in a single district of Adıyaman province (Kahta). The findings provide context-specific insights and are not directly generalizable to all secondary schools in Turkey, though they offer transferable implications.The participant group consisted of 17 secondary school teachers from different subject areas. Data were collected through a semi-structured interview form and analyzed using content analysis. The findings revealed that teachers define AI as machines capable of thinking and behaving like humans, and they acknowledge its intensive use in the fields of information technology and software. Teachers also emphasized that AI provides quick access to accurate information, fosters creativity and innovation, is applicable in education, and facilitates knowledge acquisition processes. On the other hand, some teachers expressed concerns that AI may lead to laziness among individuals, cause the disappearance of certain professions, and result in superficial learning. Participants also reported that their knowledge of AI is largely based on individual research. Overall, the results indicate that teachers’ perceptions of AI encompass both positive and critical dimensions. This study contributes to understanding teachers’ perspectives on AI integration in education and provides a foundation for future research in this field.
Son yıllarda yapay zekâ uygulamaları, Türk eğitim sisteminde giderek artan bir önem kazanmıştır. Bu uygulamalar; eğitimde verimliliği artırmak, öğrenci başarısını desteklemek, öğretmenlerin mesleki süreçlerini kolaylaştırmak ve eğitimde fırsat eşitliğini geliştirmek amacıyla kullanılmaktadır. Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin yapay zekâ uygulamalarına yönelik algı ve düşüncelerini incelemektir. Araştırma, nitel araştırma çerçevesinde olgubilim olarak yürütülmüştür. Araştırma, Adıyaman iline bağlı tek bir ilçe düzeyinde yürütülmüş olup (Kahta), elde edilen bulgular yerel bağlama özgü çıkarımlara izin vermekte; Türkiye geneli için doğrudan genellenemez, ancak transfer edilebilir içgörüler sunmaktadır. Katılımcı grubunu, farklı branşlardan seçilmiş toplam 17 ortaöğretim öğretmeni oluşturmaktadır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmış ve içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre öğretmenler; yapay zekâyı insan gibi düşünebilen ve davranabilen makineler olarak tanımlamakta, bilişim ve yazılım sektöründe yoğun olarak kullanıldığını ifade etmektedir. Ayrıca yapay zekânın doğru bilgiye hızlı erişim sağladığını, yaratıcılık ve farklılık sunduğunu, eğitimde kullanılabilir olduğunu ve bilgiye erişim süreçlerini kolaylaştırdığını belirtmişlerdir. Bununla birlikte, öğretmenlerin bir kısmı yapay zekânın bireyleri tembelleştirebileceğini, bazı mesleklerin ortadan kalkmasına yol açabileceğini ve bilgi ediniminde yüzeysel öğrenmeye neden olabileceğini dile getirmiştir. Katılımcılar, yapay zekâya ilişkin bilgilerini büyük ölçüde bireysel araştırmalar yoluyla edindiklerini de ifade etmiştir. Bu bulgular, öğretmenlerin yapay zekâya yönelik algılarının hem olumlu hem de eleştirel boyutlar içerdiğini ortaya koymaktadır. Çalışma, eğitimde yapay zekâ entegrasyonuna ilişkin öğretmen bakış açılarının anlaşılmasına katkı sağlamakta ve bu alanda yapılacak yeni araştırmalar için bir temel oluşturmaktadır.
},author={Fatma Alaca-Celal ÇOLAK },year={2025},journal={The Journal of Turk-Islam World Social Studies}}
Fatma Alaca-Celal ÇOLAK . 2025 . Ortaöğretim Öğretmenlerinin Yapay Zekâ Uygulamalarına İlişkin Algıları: İlçe Düzeyinde Nitel Çalışma . The Journal of Turk-Islam World Social Studies.DOI:10.29228/TIDSAD.87101
Fatma Alaca-Celal ÇOLAK .(2025).Ortaöğretim Öğretmenlerinin Yapay Zekâ Uygulamalarına İlişkin Algıları: İlçe Düzeyinde Nitel Çalışma.The Journal of Turk-Islam World Social Studies
Fatma Alaca-Celal ÇOLAK ,"Ortaöğretim Öğretmenlerinin Yapay Zekâ Uygulamalarına İlişkin Algıları: İlçe Düzeyinde Nitel Çalışma" , The Journal of Turk-Islam World Social Studies (2025)
Fatma Alaca-Celal ÇOLAK . 2025 . Ortaöğretim Öğretmenlerinin Yapay Zekâ Uygulamalarına İlişkin Algıları: İlçe Düzeyinde Nitel Çalışma . The Journal of Turk-Islam World Social Studies . 2025. DOI:10.29228/TIDSAD.87101
Fatma Alaca-Celal ÇOLAK .Ortaöğretim Öğretmenlerinin Yapay Zekâ Uygulamalarına İlişkin Algıları: İlçe Düzeyinde Nitel Çalışma. The Journal of Turk-Islam World Social Studies (2025)
Fatma Alaca-Celal ÇOLAK .Ortaöğretim Öğretmenlerinin Yapay Zekâ Uygulamalarına İlişkin Algıları: İlçe Düzeyinde Nitel Çalışma. The Journal of Turk-Islam World Social Studies (2025)
Format:
Fatma Alaca-Celal ÇOLAK . (2025) .Ortaöğretim Öğretmenlerinin Yapay Zekâ Uygulamalarına İlişkin Algıları: İlçe Düzeyinde Nitel Çalışma The Journal of Turk-Islam World Social Studies
Fatma Alaca-Celal ÇOLAK . Ortaöğretim Öğretmenlerinin Yapay Zekâ Uygulamalarına İlişkin Algıları: İlçe Düzeyinde Nitel Çalışma . The Journal of Turk-Islam World Social Studies . 2025 doi:10.29228/TIDSAD.87101
Fatma Alaca-Celal ÇOLAK ."Ortaöğretim Öğretmenlerinin Yapay Zekâ Uygulamalarına İlişkin Algıları: İlçe Düzeyinde Nitel Çalışma",The Journal of Turk-Islam World Social Studies(2025)