Author:
Abstract
Kültür maddi ve manevi değerlerin bileşkesidir. Bu değerler toplumların tarih sahnesine çıkışıyla şekillenmeye başlar ve tarihsel yaşam sürecinde gelişerek devam eder. Milletlerin coğrafi değişim süreçleri ve farklı kültürlerle olan münasebetleri bu değişim sürecinin en önemli aşamalarıdır. Türk milletinin tarih sahnesine çıkışından günümüze kadarki sürecine baktığımızda, Türkler yaşam tarzları ve kültürel öğeleri noktasında oldukça önemli bir millettir. Türklerin, göçebe yaşam tarzından yerleşik hayata geçiş süreçleri ve İslamiyeti kabulü ile günümüze kadarki yaşam tarzları incelenme noktasında oldukça önemlidir. Bu noktada en önemli veri kaynakları ise destan ve efsanelerdir. Destanlar ve efsaneler bir milletin belleğini oluşturur. Toplumsal hafıza dediğimiz bütün verilere ve kaynaklara bu iki tür üzerinden ulaşabilir ve toplumun hayata bakış açısını ve yaşam tarzını tespit edebiliriz. Bu nedenle millete ait bir kesime yönelik yapılacak araştırmalarda destan ve efsanelere gereken önem verilirse geçmişle gelecek arasındaki bağları güçlendirecek köprüler kurulabilir. Bu bağlantıda ideal insan olarak iki tip “Alp” ve “Veli” tipi karşımıza çıkar. Türklerin yaşamı ve hayata bakışları noktasında öne çıkan bu tipler incelendiğinde, örnek insan ve ideal bireye ulaşabiliriz. Bu tespitlerden hareketle Adıyaman ilinin ilk çağlardan beri önemli bir yerleşke olması ve tarihi, kültürel yapıda yer alması, toplumun kültürel mirasından edindiği yeri belirginleştirme adına efsaneleri oldukça önemli bir veri kaynağıdır. Sayı itibariyle 200 ulaşan bu efsanelerde “Alp” ve “Veli” tipinin Adıyaman yöresi efsanelerindeki yansımaları tespit edilmeye çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Culture is the resultant of moral and material values. These values started to get a shape with the rise of communities in history and has continued throughout the historical life process by developing. Nations’ geographical change process and their relations with different cultures are the most important levels of this change process. When we have a look at the period of Turkish nation from their rise in the history to our age, Turks are very important nation in terms life styles and cultural elements. The pass period of Turks from nomadic life to settled life and their life style with the acception Islam to our age are very important for examining. In this point their most important information resourse is legends and epics. Legens and epics form the memory of a nation. All information and resources called social memory can be reached on these two genres and we can detect the society’s point of view for life and life style. For this reason if in researches about a nation’s section, legens and epics can be give the necessary importance bridges that can strengthen the ties between past and future can be formed. In this association we face the characters “Alp” and “Veli” as ideal human character. If these characters are examined in the point of the lifes of Turks and their point of view for life, we can reach role model and ideal i