Author:
Abstract
Mezar ve mezarlıklar ilk peygamber Hz. Âdem (SAV) döneminden itibaren bulunmaktadır. Ölen insanlar, aileleri tarafından mezarlık adı verilen yerlere gömülmüşlerdir. Bu durum sadece Türk-İslam dünyasında değil günümüzde Türk-İslam dünyasının dışında kalan halen hayatını devam ettiren veya tarihin tozlu sayfaları arasına girmiş olan milletlerde de görülmektedir. İslam öncesinden günümüze kadar devam eden süreç içerisinde Türk insanı açısından bakıldığında mezar ve mezarlık kültürünün bulunduğu görülmektedir. İslam öncesi dönemlerde Türk insanı vefat eden devlet adamları ve önde gelen hanedan üyeleri için Kurgan adı verilen mezarlar inşa etmişler, halktan ölenlerin ise normal mezarlıklara gömüldükleri bilinmektedir. Ölen kişinin savaşta gösterdiği yararlılıklardan dolayı savaş esnasında öldürmüş olduğu düşmanlarını temsil etmek üzere balbal adı verilen taşlar geride kalan aile üyeleri tarafından mezarlarının yanı başlarına dikilmişlerdir. İslami döneme gelindiğinde devlet ileri gelenleri ve hanedan üyeleri için kümbet ve türbe adı verilen mezarlar inşa etmişlerdir. Halktan olan kişiler için de herkesin bildiği mezarlar yapmışlar, vefat edenlerin sayısı çoğaldıkça buralara herhangi bir zarar gelmemesi için etrafını duvarla veya çitlerle koruma altına almışlardır. Mezarların kime ait olduğuna dair ve mezarların kaybolmaması için mezarların baş ve ayak uçlarına taşlar konulmuştur. Bu geleneği zamanla geliştirerek mezar taşları üzerine ayetler, hadisler, şiirler veya ibret alınması ve ölümün daimi olarak hatırlanması amacıyla yazılar yazmışlardır. İşte bu makalede işlenen konu Kırşehir mezarlıklarında mezar taşları üzerine yazılmış olan mezar taşları yazıları değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Graves and cemeteries have existed since the first prophet Adam. Dead bodies were buried into places called “cemetery” by their families. This custom appeared not only in the Turkish-Islamic World but also in the nations outside the Turkish-Islamic world, which still exist or took their places in the pages of history. When the cemetery culture is taken into consideration with respect to Turkish people, this culture was seen even during the Pre-Islamic periods. It is known that, during the Pre-Islamic periods, Turkish people built cemeteries called “Kurgan” for the statesmen and members of the dynasty who had passed away while ordinary dead people were buried into modest cemeteries. In order to show the deeds of the dead person in the war and represent the enemies he killed, stones called “Balbal” were erected beside the grave by his family members. During the Islamic Period, tombs called “Kümbet” and “Türbe” were built for the prominent statesmen and members of the dynasty. For the ordinary people, standard cemeteries were built and as the number of people passing away increased, with the aim of protection, these cemeteries were surrounded by walls or fences. Stones showing the identity of the dead person were erected on upper and lower heads of the graves to prevent them from clearing away. With the improvement of this tradition in the following periods, some verses from Quran, Hadiths, poems or some epigrams were written on the grave stones so that people could draw lessons and be mindful of “death”. This article examines and evaluates the writings on the grave stones in Kırşehir cemeteries.