Author:
Abstract
Moğollar, Orta Asya’nın daha ziyade Doğu taraflarında yaşayan orman kökenli bir kavim olarak M.Ö. 2’nci binyıldan itibaren, Türk menşeli kabilelerin doğusunda yer almakta ve Tula nehrinin kaynakları her iki millet arasında sınır teşkil etmekteydi. Hunlar'dan itibaren Moğollar ile Türkler arasındaki temasların sıklaştığı görülmektedir. Büyük Hun Devleti'nin yıkılması sonrası Asya'da ortaya çıkan güç boşluğu, 3’üncü Yüzyılın başlarından 4’üncü Yüzyılın ortalarına kadar Moğol asıllı Hsien-pive Juan-juanlar tarafından doldurulmuştur. 4’üncü Yüzyılın ortalarından itibaren önce Göktürk, daha sonra Uygur hâkimiyetine giren Moğollar bu dönemde Türk kültürü ve devlet geleneklerinden önemli ölçüde etkilenmişlerdir. İslam öncesinde olduğu gibi Türklerin İslam’ı kabulü ve batıya doğru ilerleyişi sonrasında da Moğollarla olan ilişkisi devam etmiştir. 13’üncü yüzyılda kısa zamanda büyük bir güç haline gelen Moğollar, statik bir durumda olan doğu dünyasında, Çin’de ve Avrupa’da derin izler bırakmıştır. Asabiyet ve kudretleri kısa zamanda sönmüş ve işgal için geldikleri toplumların kültürleri tarafından işgale uğrayarak 16’ncı yüzyılda ekseriyetle Türk kültürü içerisinde kaybolmuşlardır. Moğolların tarihte bıraktığı en önemli iz, işgal ettikleri bölgelerde siyasi düzenin ve geleneksel yapının köklü olarak değişmesi olmuştur.
Keywords
Abstract
As a forest tribe living in the eastern parts of the Central Asia, the Mongols have reigned over in the region that lies in the east of the Turkish origin tribes since 2000 B.C. and the Tula River constituted a border line between these two nations. It is seen that the Mongols and the Turks were in contact more often since the Huns period. The power gap occurred after the fall of the Great Hun State was filled by the Hsien-pi Juan-Juans of Mongolian origin from the early 3rd century to mid-4th century. Being under the domination of Göktürk and Uyghur since the mid-4th century, the Mongols were affected, to a large degree, by the Turkish culture and state traditions. Having adopted Islam and advanced towards the west the Turks kept getting in contact with the Mongols. The Mongols who became a great power in a short time in the 13th century have left deep traces in the stagnant eastern world, China and Europe. Their patriotic zeal and capabilities diminished in time and they were occupied by the cultures of the nations where they came to occupy. Accordingly, they were lost in mostly the Turkish culture in the 16th century. The most significant trace that the Mongols left in the history was the radical change in the political order and traditional structure of the regions which they occupied.