Author:
Abstract
Nûreddin Mahmud Zengî, Zengî Atabeyliği’nin kurucusu olan İmâdüddin Zengî’nin oğludur. Nûreddin Mahmud Zengî 11 Şubat 1118 yılında Halep’te dünyaya geldi. Babası İmâdüddin Zengî’nin yanında savaşlara katıldı. Nûreddin Mahmud Zengî babası İmâdüddin Zengî’nin 14 Eylül 1146 yılında Caber Kalesi kuşatması sırasında şehit edilmesi üzerine büyük oğlu olan I. Seyfeddin Gazi Musul bölgesine, Nûreddin Mahmud Zengî ise Esedüddin Şirkûh’un yardımıyla Halep’e hâkim oldu. Böylece Zengî Atabeyliği ikiye ayrıldı. Nûreddin Mahmud Zengî Haçlılara karşı istikrarlı bir yol izledi ve önemli mücadelelerde bulundu. Haçlılarla mücadelesinde Eyyûbî Devleti’nin yardımı da yadsınamayacak ölçüde oldukça önemliydi. Eyyûbî Devleti ile Zengî Atabeyliği arasındaki ilk ilişkiler 1131 yılında başlamıştır. Eyyûbî Devleti önce İmâdüddin Zengî’nin daha sonra da oğlu Nûreddin Mahmud Zengî’nin ölümüne kadar Zengîler’e bağlı kalmışlar ve onların idaresinde faaliyet göstermişlerdir. Nûreddin Mahmud Zengî Halep Atabeyi olduktan sonra Selâhaddin Eyyûbî’yi ve Esedüddin Şirkûh’u idari işlerde görevlendirdi. Daha sonra Mısır işleri ile ilgilenen Nûreddin Mahmud Zengî, emirlerinden Şirkûh ve yeğeni Selâhaddin Eyyûbî’yi bölgeye gönderdi. 1169 yılında Şirkûh, Mısır’da hâkimiyeti ele geçirdi. Mısır’ı hâkimiyeti altına aldıktan sonra büyük bir üne kavuştu. Nûreddin Mahmud Zengî “ Büyük Sultan” statüsüne kadar yükseldi. Selâhaddin Eyyûbî, Nûreddîn Zengî’nin emriyle 1171 yılında Fâtımîleri de tamamen ortadan kaldırdı. Nûreddin Mahmud Zengî döneminde Musul Atabeyliği sınırları, Fırat‘tan Hemedan‘a Diyarbekir‘in kuzeyinden Aden‘e kadar genişlemişti. Babası İmâdüddin Zengî’nin ölümünden sonra ikiye ayrılan Atabeyliğin Musul kolunu da kendi hâkimiyetine alarak birliği koruyarak başarılı olmuştu. Bu çalışmada Nûreddin Mahmud Zengî ile Eyyûbî Devleti arasındaki münasebetler ele alınmıştır.
Keywords
Abstract
Nureddin Mahmud Zengi is the son of Imadüddin Zengi, the founder of the Zengi Atabeylik. Nureddin Mahmud Zengi was born on February 11, 1118 in Aleppo. He participated in the wars alongside his father, Imadüddin Zengi. Nureddin Mahmud Zengi's father Imadüddin Zengi was martyred during the siege of Caber Castle on September 14, 1146, and his eldest son Seyfeddin Gazi I dominated the Mosul region, while Nureddin Mahmud Zengi, with the help of Eseduddin Shirkûh, dominated Aleppo. Thus, the Zengi Atabeylik was divided into two. Nureddin Mahmud Zengi followed a stable path against the Crusaders and engaged in important struggles. The help of the Ayyubid State in its struggle with the Crusaders is also undeniably very important. The first relations between the Ayyubid State and the Zengi Atabey started in 1131. The Ayyubid State remained loyal to the Zengis and operated under their rule, first until the death of Imadüddin Zengi and then his son Nureddin Mahmud Zengi. After Nureddin Mahmud Zengi became the Atabe of Aleppo, he assigned Selahaddin Eyyubi and Eseduddin Shirkûh in administrative affairs. Afterwards, Nureddin Mahmud Zengi who was interested in Egyptian affairs, sent Shirkûh and his nephew Selahaddin Eyyubi to the region. In 1169, Shirkûh seized power in Egypt. He gained a great reputation after conquering Egypt. Nureddin Mahmud Zengi had risen to the status of "Great Sultan". Salahaddin Eyyubi also completely eliminated the Fatimids in 1171 by the order of Nureddin Zengi. During the reign of Nureddin Mahmud Zengi, the borders of the Mosul Atabeylik expanded from the Euphrates to Hemedan, from the north of Diyarbekir to Aden. He succeeded by taking the Mosul branch of the Atabeylik, which was divided into two after the death of his father, Imadüddin Zengi, under his own dominance, and by preserving the unity. In this study, the relations between Nureddin Mahmud Zengi and the Ayyubid State are discussed.